ስድነትን ስርዓት ኢሳይያስ ኣፈወርቂን
ኣብ ኤርትራ ሕጋዊ ስርዓትን ትካላትን በብቑሩብ ምጥፋእ ካብ ዝጅምሩ 18 ዓመት ጌሩ እዩ። ንሽሙ ግን እቲ ኣብ መዓልቲ መዓልቲ ዝወጽእ ናይ መንግስቲ ጋዜጣታት ትካላት ከምዘለዎ ጌሩ የርኢ። እዚ እቲ መንግስቲ ንኹሉ ኣይቛጻጸርን ማለት ኣይኮነን። ግንከ ነቲ ስርሓት ኩሉ “ባዕሉ” ክሰርሖ ስለዘይክእልን ንተምሳልን ነቶም “መሳርሕቱ” እውን ቦታን ደሞዝ መኽፈልን ስለዘድልዮ እዩ። ምስኡ እቲ ካብ ወጻኢ ዝረኽቦ ሓገዝ ምስኡ ዝመጽእ ቢሮክርሲያዊ ኣሰራርሓ ንኽቕበል የገድዶ። ካልእ ኣብነት ተቓወምትን ዓለምን “በጀት” ዘይብሎም እንተበልዎም፣ ብደቂቕ “በጀት” ኣለና ክብሉ ጀሚሮም። ሎሚ ድማ “ጥሜት” ምስተባህለ፣ “ጥሜት” ኣይክህሉን እዩ ይበሃል ኣሎ። እዚ ንዘዝመጸ፣ ንሰብ ክስሕብ እዩ ተባሂሉ ዝእመነሉ ታክቲክ ናይ ስድታት ኣገባብ እዩ። ብህ.ግ.ደ.ፍ. ቢሂል እዚ “ምሽካዕ” ይሕሰብ። ይኹን እምበር ብድሕሪ እቲ መጋረጃ፣ ካን እታ ኤርትራስ ብመሰረቱ ተዳሂኻ ተጨፍሊቓ ኣብ ሓደ ዓባይ መደበር ማእስርቲ ኮፍ ኢላ - ሕጂ ዶ ይሓይሽ? እናበለ ከሽካዕልላለን ኣብ ርእሲኣ ክድብልን እዩ ዘምሲ ዘሎ እቲ ኣብ ላዕሊ ዘሎ ወልቀ ሰብ እንተተባህለ ምግናን ኣይኮነን።
ግንከ ንኸምዚ ዓይነት ግፍዕን ዲክታቶርነትን እውን ዘተግብሩ ሰባት ስለዘድልዩ እቲ ኣገባብ ናይ ኣሰራርሓ ሲቪላዊ ስርዓት ኣብ ብሕጊ ዝተሰረተ ኣገባብ ዘይኮነስ ኣብ “መን ይፈልጥን ንመንን” ውልቃዊ ድሌታት ከም ቃሕ ዝበለካ ትገብረሉ ኣገባብ ይኸውን። ንኣብነት ኣብ ዲሞክራሲያዊ ትካላት ኣብ ዝሰረተሉ ኣገባብ ብስራሕካን ክእለትካን ንዝበለጸ ናይ ሕዝብ ኣገልግሎት ትምክት። ኣብ ናይ ስድነት ስርዓት ግን ኣብ ሓሶትን ኣብ ላዕሊ ንዝርከቡ ሰባት ብወግዒ ይኹን ብውልቂ ኣብ ምሕጓስን ምንኣድን ዝተመስረተ ይኸውን። ስልጣን ኣብ ናይ ምቅብጣርን ምምስሳልን ድኣምበር ኣገባባት ብከመይ ይመሓየሹ ናብ ዝብል ክኸይድ እውን ኣይክእልን እዩ።
ነዚ ንምትግባር ኣብ መዓልታዊ ተግባሮም ኣባላት ሓለዋ ሰውራን ስለያን ዝነበሩን ንሳቶም ዝወደብዎም ውልቀ ሰባት ንዝኾነ ዓይነት “ኣገባብ ንግበረሉ” ዝብል ኣተሓሳስባ ንዘለዎም ሰባት ድሓን እንተኾነ ኣብ ምድስካል እንተኸፍአ ኣብ ምእሳርን ምጥፋእን ምሕቃቕን ይበጽሑ። ገለ ገለ “ሃገራውያን” ኢና “ናይ ደገ ጸላኢ ከይትንክፈና” ወይ ድማ “ቀስ ኢልና ንመሓየሽ” “እንታይ ገዲሱና” ብምባል እቲ ነገር ካብ ምንቁልቛል ደው ዝብል ይመስሎም ይኸውን። ገለ ገለ ግን ኣብ ሰውራ ይኹን ኣብ ጊዜ ነጻነት ሕማቕ ታሪኾም ምእንቲ ከይወጽእን ንሕዝቢ ከይቃልዑ ስለዘሰክፎምን ዘፍሮሖምን እዩ። ገሊኦም ድማ ብጽልእን ቅንእን ተዋሒጦም ንኣሕዋቶምን ኣሓቶምን ምጭፍጫፍ ዝህበካ ስልጣን ከም ወልፊ ሒዝዎም እዩ። ኩሉ ሓላፋይ ስለዝኾነ ግን፣ ካብ ሰብ ዝተወልደ ፍጡር፣ ዝገበረ ገበን ይግበር፣ ኣብ መወዳእታኡ ብኸመይ ይዝከር፣ እንታይ በረከት ገዲፈ፣ ነቲ በደለይ ብምንታይ ኪሒሰዮ ዝብል ሕቶታት ክለዓሉዎ ይኽእሉ እዮም።
ናይ ሎሚ ኤርትራ ጌና ዘይወጽአ ምስጢራት እውን እንተሃለውዋ እቲ መሰረታዊ መፍትሒ ኣተገባብራ ዲሞክራስያዊ መሰላትን ኣብ ልዕልና ሕጊ ዝተመስረተ ናብራ ዝጥጠሓሉን፣ እዚኦም ንኸይጠፍኡን፣ ንነባሪ እዋን ሱር ሰዲዶም ንኽኸዱን፣ ዘድሊ ለውጢ ክመጽእ ጥራሕ እዩ። እንተዘይኮይኑ ግን እታ ሃገር ካብዚ ዘላቶ ሕማቕ ኩነታት እውን ዝገደደ ክትወድቕ ትኽእል እያ። ምኽንያቱ ፍጹም ስልጣን ኣብ ፍጹም ጥፍኣትን ህልቂትን እዩ ዘምርሕ።
ስድነት = Immorality, wickedness, depravity, dissolution, decadence